بەهۆی شەڕی نێوان پەکەکە و سوپای عێراقەوە، خەڵكی شنگال ئەوانەی گەڕاونەتەوە جارێكی تر ئاوارە دەبنەوە، چاودێرێکی سیاسییش پێی وایە، تاوەکوو پەکەکە و میلیشایاكان و هێزە گرێدراوەکانی ئیقلیمی لە شنگال بن، رێکكەوتنی شنگال جێبەجێ ناکرێت و بەهۆی بوونی پەکەکە و هێزە گرێدراوەکانی ئێرانەوە دۆخی شنگال ئارامی بە خۆیەوە نابینێت، ئەمە جیا لەوەی بەردەوام بوونی پەكەكە لە شنگال، پاساو دەدات هەم بۆ سوپای توركیا و هەم بە سوپاس عێراق كە خۆیان لە شنگال قایمتر بكەن.
عێراق پارە و چەک دەداتە پەکەکە
پەکەکە لە شنگال لەلایەن فەوجی هەشتای گرووپەکانی حەشدی وەلائییەوە بە دارایی و چەک پاڵپشتی دەکرێت، مانگانەش لەگەڵ ئەو فەوجەدا مووچە بە هێزەکانی (یەپەشە) دەدرێ، ئەمە جگە لەو بودجەیەی کە بۆ خۆراک و پێداویستیی رۆژانە پێیان دەدرێت. هەر کاتێکیش چەک بۆ ئەو فەوجە بێت، هێزەکانی گرێدراوی پەکەکەش وەری دەگرن، کە بەپێی هەندێ سەرچاوەی زانیاریی تایبەت، ژمارەیان زیاتر لە دوو هەزار چەکدار دەبێت و پەکەکە لەژێر ناوی (یەپەشە)دا لە شنگال چەکداری کردوون.
ئامانجی سوپای عێراق جێبەجێکردنی رێکكەوتنی شنگال نییە
بەشێک لە چاودێرانی ئەمنی و سیاسی وای دەبینن، ئەوەی لە شنگال روو دەدات، سەرەتایەکە بۆ جێبەجێکردنی رێکكەوتنی شنگال بێت، کە ئەوە یەکەم جارە لەدوای واژۆكردنی رێككەوتنەکەوە لە ساڵی 2020، حكوومەتی بەغدا بە شێوەیەكی جدیی بۆ جێبەجێکردنی ئەو رێككەوتنە هاتبێتە سەر خەت، ئەو خوێندنەوەیەش بەو هۆیەوەیە، کە سوپای عێراق لەشكر و چەكێكی زۆری ناردووەتە ئەو دەڤەرە، بەڵام زانیارییەکان ئەوە پشتڕاست ناکەنەوە، بەڵکوو جووڵەی سوپای عێراق بۆ کۆنتڕۆڵکردنی زیاتری سنووری عێراق لەگەڵ سووریا دەگەڕێتەوە، بەتایبەتیش دوای شکانی گرتووخانەی گوێران، کە ژمارەیەکی زۆر چەکداری داعش دزەیان کردە ناو خاکی عێراق و گومان دەکرێت، هەر لەلایەن هێزەکانی سەر بە پەکەکەوە داڵدە درابن و ئاسانکارییان بۆ کرابێت، ئەمە جیا لەوەی بوونی پەكەكە پاساوێكە بەدەست سوپای عێراقەوە كە خۆی لەو سنوورە جێگیر بكات.
د.نەوزاد هیتوتی، چاودێری سیاسی، لەمبارەوە ڕایگەیاند، ئەوەی لە شنگال روو دەدات، بە شێوەیەکی ناڕاستەوخۆ شەڕە لەنێوان سوپای عێراق و گرووپە میلیشیاکانی سەر بە ئێران، ئاشکراشە کە چەکدارانی پەکەکە لە شنگال سەر بە فەوجی (80)ی گرووپەکانی حەشدی وەلائین و لە لایەن حەشدی شەعبییەوە پارە و چەکیان پێ دەدرێت، گوتیشی: ”ئەوە یەکێکە لە سەیر و سەمەرەکان، کە لە لایەک بەغدا مووچە و بودجەیان پێ دەدات و لە لایەکی دیكەشەوە هێرشیان دەکاتە سەر.“
ئەو چاودێرە ئەوەشی خستە ڕوو، جگە لەوەش ئەو بارودۆخەی لە شنگالدا هەیە، هەر یەک لە ئێران و تورکیا هەوڵ دەدەن جێگە و پێگەی خۆیان لەو دەڤەرە بەهێز بکەن، گوتیشی: ”لەم دواییەدا تورکیا گوشارەکانی لەسەر حکوومەتی عێراق زیاتر کردووە، بۆ ئەوەی پەکەکە لە شنگال دەربکرێت، دەکرێت ئەم هەوڵانەی تورکیا ئەنجامی هەبێت. لە لایەکی تریشەوە، ئێران هەوڵ دەدات لە ڕێگەی گرووپە میلیشیاکان لە شنگال و ناوچەکانی دەوروبەری، هەژموونێکی پارێزراوی هەبێت کە دەستی بگاتە سووریا، لوبنان و دەریای ناوەڕاست.“
ئەو چاودێرە پێشی وایە، راستە رێککەوتنێک لەنێوان هەولێر و بەغدا هەیە بۆ ئاساییبوونەوەی دۆخی شنگال، بەڵام بەهۆی هەبوونی گرووپ و میلیشیاکانی سەر بە ئێران و پەکەکەوە، نەتوانراوە ئەو رێككەوتنە جێبەجێ بکرێت.